Metoda Vojty

Rehabilitacja metodą Vojty

Czeski neurolog dziecięcy, profesor Vaclav Vojta, przez blisko 20 lat swojego życia opracowywał koncepcję rehabilitacji neurofizjologicznej dzieci z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego, która do dziś z sukcesem wykorzystywana jest w wielu wiodących ośrodkach rehabilitacyjnych na świecie. Bardzo ważne jest jednak zrozumienie założeń i zasad rehabilitacji metodą Vojty oraz rozpoczęcie jej w odpowiednim momencie życia dziecka, tak aby przyniosła odpowiednie efekty.
Metoda Vojty – dla kogo przeznaczona jest rehabilitacja metodą Vojty?

Jak już wspomnieliśmy, rehabilitacja ruchowa metodą Vojty kierowana jest do dzieci z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego. Wskazana jest zwłaszcza przy zagrożeniu dziecięcym porażeniem mózgowym. Znajduje zastosowanie również w leczeniu niedowładów, ortopedycznych wad postawy, przepukliny oponowo rdzeniowej, rozszczepie kręgosłupa, skoliozie, wodogłowiu, zespole Downa czy przy zaburzeniach ośrodkowej koordynacji ruchowej (ZOKN).
Metoda Vojty jest adresowana również do wcześniaków, jeśli zachodzi u nich potrzeba rehabilitacji. Metoda Vojty może bowiem być wykorzystywana już wtedy, gdy dziecko przebywa jeszcze w inkubatorze. Im wcześniej bowiem rozpoczniemy terapię, tym szybciej osiągniemy jej efekty.
Metoda Vojty – jakie są główne założenia rehabilitacji metodą Vojty?

Głównym założeniem Vojty było uznanie, że każde dziecko rodzi się z zakodowanym w mózgu programem, według którego przebiegać będzie jego rozwój ruchowy. Vojta nazwał to w późniejszym czasie ontogenezą ruchową. Jest ona niejako „wbudowana” w każdego człowieka od urodzenia.
Zauważył jednak, że uszkodzenie układu nerwowego skutkuje tym, że wspomniany program nie może być realizowany prawidłowo. Co za tym idzie, dziecko nie ma dostępu do prawidłowego wzorca ruchu, zaczyna więc przejawiać wzorce niewłaściwe. Z czasem zaczynają się one coraz mocniej utrwalać i skutkują problemami z motoryką dziecka.
Vojta odkrył, iż odpowiednia stymulacja pewnych miejsc na ciele dziecka wywołuje u niego określone, prawidłowe reakcje ruchowe. Płynącym z tego wnioskiem był fakt, że uszkodzone nie były mięśnie dziecka, a ośrodek nimi sterujący, czyli mózg. Dziecko z uszkodzonym układem nerwowym posiada niejako blokadę, która uniemożliwia mu wykształcenie właściwych schematów ruchowych, które – wg założeń Vojty – posiada zakodowane od urodzenia.
Vojta uznał więc, że dzięki odpowiedniej i systematycznej stymulacji możliwe jest zakodowanie przez dziecko w mózgu odpowiednich wzorców ruchowych. Te z kolei, już zakodowane, będzie mogło wykorzystać w przyszłości jako prawidłowe wzorce ruchu.

Metoda Vojty – jak przebiega rehabilitacja metodą Vojty?

Aby przynieść pożądane efekty, rehabilitacja metodą Vojty musi zostać rozpoczęta jak najwcześniej. Dlatego zalecana jest już dla wcześniaków oraz dzieci w I trymestrze życia zagrożonych np. dziecięcym porażeniem mózgowym.
W zależności od schorzenia, przez terapeutę układany jest indywidualny program stymulacji. Jedna sesja rehabilitacji trwa od kilku do kilkunastu minut, w zależności m.in. od wieku dziecka i jego stanu. Sesję powinny odbywać się 4 razy dziennie.
Rehabilitacja metodą Vojty polega więc na uciskaniu odpowiednich miejsc na ciele dziecka. Warto zaznaczyć, że dziecko musi być podczas treningów nagie, by ubranie nie krępowało jego ruchów i nie utrudniało mu odczuwania własnego ciała. Ponadto, brak ubrania umożliwia terapeucie ocenę tego, jak pracują mięśnie dziecka oraz jak reagują one na pobudzenie. Rehabilitacja metodą Vojty nie jest bolesna. Nie może ona pobudzać receptorów bólowych dziecka, ponieważ stałaby się wówczas nieefektywna.

Metoda Vojty – jaka jest rola rodziców w procesie rehabilitacji?

Ogromną rolę w procesie rehabilitacji metodą Vojty odgrywają opiekunowie dziecka. Rehabilitacja musi być bowiem przeprowadzania 4 razy dziennie. Jest to zadanie dla rodziców, wcześniej odpowiednio wyszkolonych i przygotowanych przez terapeutę.
Sesje rehabilitacji u specjalisty natomiast odbywają się zazwyczaj co tydzień. Wtedy również terapeuta sprawdza postępy dziecka oraz kontroluje, czy wszystko przebiega w prawidłowy sposób. Jest to również czas na pytania i wątpliwości rodziców, którzy muszą odnaleźć się w nowej roli terapeuty swojego dziecka.
Kiedy rodzice stają się pewniejsi siebie w przeprowadzaniu rehabilitacji, spotkania mogą odbywać się rzadziej. Ponadto, rodzice powinni być świadomi tego jak ważna, obok prawidłowo wykonywanej stymulacji, jest również atmosfera, w której wykonywane są codzienne ćwiczenia.

Metoda Vojty – czy rehabilitacja metodą Vojty jest skuteczna?

Skuteczność rehabilitacji metodą Vojty została potwierdzona wielokrotnie w niezależnych od badaniach. Metoda Vojty zastosowana odpowiednio wcześnie, jak wynika z przeprowadzonych badań, jest w stanie uchronić większą ilość dzieci przed poważnymi komplikacjami w postaci mózgowego porażenia dziecięcego niż inne metody. W wielu przypadkach możliwe jest osiągnięcie pełnej normalizacji rozwoju dziecka.